بسمه سبحانه و تعالی
وجوب حرمت نهادنِ قرآن و بزرگداشتِ آن
«... وَ يُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُوا ءايَاتِي وَمَا أُنذِرُوا هُزُوًا » (كهف؛ 56) 1.
« ذَلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَاتَّخَذُوا ءايَاتِي وَرُسُلِي هُزُوًا » (كهف؛ 106) 2.
« إِنَّهُ لَقُرْءانٌ كَرِيمٌ • فِي كِتَابٍ مَّكْنُونٍ • لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُون» (واقعه؛ 79 ـ 77) 3.
در اين روزگار گروهي پديد آمده‌اند كه قرآن كريم ـ اصلِ نخست دين و كلامِ قديم و صفت ازلي خداوند ـ را ارج نمي‌نهند و گستاخي را به جايي رسانده‌اند كه مي‌گويند: « قرآن كتابي است و كاغذي و احترام آن واجب نيست ». طرفه آن است كه در ميانِ اينان،كساني هستند كه خود را حافظ و قاري قرآن مي‌خوانند و مي‌دانند!
گويي خبر ندارند كه به چشمِ حقارت به قرآن نگريستن ـ اعاذنا الله ـ موجب كفر مي‌شود و احترام ننهادن به آن (حتّی بدون قصد استهزاء و خوارداشت) حرام است.
قرآن كريم، كلامِ قديمِ خداوند، معجزۀ جاويدان حضرت رسول(ص) و لازم الإحترام است؛ در كلامِ خداوند و در احاديث رسول(ص)،از فضيلتِ قرآن، سخن فراوان است و در كتب فقه نيز بر وجوب بزرگداشت قرآن تأكيد بسيار شده، اينك براي نمونه چند مورد نقل مي‌شود:
ـ در آيۀ 106 سورة مباركة كهف كه در بالا نقل شده است، خداوند كساني را كه آيات او را به ريشخند مي‌گيرند كافر خوانده و به جهنّم وعده كرده است.
ـ علّامه سيّد محمود آلوسي صاحب تفسير ارزشمند «روح المعاني» در تفسير كريمۀ: « لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُون » (واقعه؛ 79)، مي‌نويسد: «... در اين كه اين آيه بر بزرگي شأن قرآن دلالت مي‌كند، شكّي نيست، و مقتضاي اين دلالت، توجّه به شأن و بزرگي قرآن است و اين توجّه و اعتناء ، در منع كردن ناپاكان از لمس قرآن منحصر نمي‌شود، بلكه مقتضي چيزهاي زيادي است مانند زياد تلاوت كردن آن و داشتن وضو براي تلاوت و اين كه شخص، در حالي كه دهانش آلوده است، قرآن نخواند، زيرا اين مكروه است، و نيز گفته شده است كه لمسِ قرآن با دستِ آلوده حرام است. و خواندنِ قرآن، در جاي پاك، و رو به قبله نشستنِ قاري با خشوع و آرامش و وقار و سر را به زير انداختن و سواك كردن براي قرائت قرآن و با تأمل و تدبّر خواندن و گريستن و خود را به گريه زدن و نيكو كردن صدا در قرائت و اين كه قرآن را وسيلۀ معيشت دنيوي قرار ندهد(از جملۀ آداب است) و نيز اگر فردي، بخشي از قرآن را حفظ كرد، بكوشد تا آن را از ياد نبرد، همانا ابوداود و غير او روايت كرده‌اند كه: « گناهان امّتم بر من عرضه شد پس گناهي بزرگتر از آن نديدم كه فردي سوره‌اي از قرآن را از بر كند و سپس آن را فراموش گرداند ». و نيز نبايد درجايي كه قرآن وجود دارد، عمل زناشويي انجام دهد و اگر خواست اين كار را بكند، نخست قرآن را بپوشاند و اين كه نبايد كتب آسماني ديگر يا چيزهاي ديگر را روي قرآن بگذارد و نبايد اوراق قرآن را با انگشتِ آلوده به بزاق برگرداند طوري كه بخشي از قرآن به انگشتش بچسبد و كنده شود زيرا به كفرِ انجام دهندۀ اين كار(كندن كلمات قرآن)، حكم داده شده...» (روح المعاني، ج. 28ـ 27 ، ص. 220 ).
ـ در فضيلت قرآن احاديث فراواني وجود دارد، از آن جمله است:
« قال رسول الله صلّى الله عليه وسلم " مَثَلُ المؤمن الّذي يَقْرأ القرآنَ مثَل الأترُجة. ريحُها طَيّبٌ وَ طَعمُها طَيّب، وَمثَل المؤمن الّذي لا يَقْرَأ القُرآنَ مَثَل التَمرة، لا ريحَ لها وَطعمُها حُلوٌ، وَ مَثَل المنافِق الّذي يَقْرأ القرآنَ مَثَل الرّيحانَة، ريحُها طيّب وَ طَعمُها مُرّ، وَ مثَلُ المُنافق الّذي لا يقرأ القرآنَ كَمَثَل الحنظلة، لَيسَ لها ريحٌ وَ طعمُها مُرٌّ " ». (صحيح مسلم،كتاب صلاة المسافرين وقصرها، باب فضائل القرآن و ما يتعلق به؛ باب فضيلة حافظ القرآن).
« مؤمني كه قرآن مي‌خواند، مانند نارنج است بوي آن و طعم آن نيكوست، مؤمني كه قرآن نمي‌خواند همانند خرماست بويي ندارد و مزۀ آن شيرين است، منافقي كه قرآن مي‌خواند مانند ريحان است، بوي آن نيكوست و مزه‌اش تلخ و منافقي كه قرآن نمي‌خواند مانند حنظل(هندوانۀ ابوجهل) است بويي ندارد و مزه‌اش تلخ است» .
« إقرؤوا القرآنَ. فإنّهُ يأتي يَومَ القيامَة شَفيعاً لأصحابِهِ». (پيشين؛ باب فضل قراءة القرآن).
« قرآن بخوانيد زيرا قرآن روز قيامت شفيع ياران خويش خواهد شد ».
«القرآنُ هُوَ النّورُ المُبين وَ الذِّكرُ الحَكيم وَ الصّراطُ المُستقيم».(فيض‌القدير للعلامة المناوي، ج. 4 ، ص. 535 ).
« قرآن نور آشكار، ذكر حكيم و راه مستقيم است».
« القرآنُ شافعٌ مشفَّعٌ وَ ماحِلٌ مُصدِّقٌ، مَن جَعَلَهُ أمامَهُ قادَهُ الي الجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ ساقَهُ إليَ النّارِ» (همان).
« قرآن شفاعتگري است، شفاعت پذيرفته شده و شاهدي است تصديق شده هركس آن را پيشواي خويش قرار دهد او را به بهشت راه مي‌نمايد و هركس آن را در پشت خود قرار دهد او را به دوزخ سوق مي‌دهد».
ـ در دو كتابِ حديثي « سنن بيهقي» و « سنن دارقطني» بابي وجود دارد تحت عنوان « باب نهي المحدث عن مسّ المصحف» « باب في نهي المحدث عن مسّ القرآن » در اين باب (كه در كتاب طهارت واقع شده) احاديث فراواني وجود دارد كه در آنها لمسِ قرآن بدون طهارت نهي شده است. از جملۀ آن احاديث است: « قال النّبيُّ (ص) : لا يُمَسُّ القرآنَ إلّا طاهراً». [ بنابراين كسي كه قرآن را لمس مي‌كند بايد وضو داشته باشد و مرد وزن جُنب، علاوه بر آن كه نبايد به قرآن دست بزنند،تلاوت قرآن نيز براي آنان جايز نيست].
ـ انداختن مصحف در آلودگي يا قرار دادن آن در مكان آلوده، موجبِ كفر است. ( الأنوار لأعمال الأبرار، للعلامة الفاضل يوسف الأردبيلي الشّافعي ، الجزء الثّاني ، ص. 315).
ـ استفادۀ آموزگارِ قرآن از الواحي كه حاوي آيات قرآن هستند براي تنبيه كودكان و پرت كردن آن الواح ( يا برگه‌هايي كه آيات قرآن برآنها نوشته شده، حتي بدون قصد استخفاف) حرام است. (ر.ك: حواشي الشّرواني و ابن قاسم العبادي علي تحفة المحتاج بشرح المنهاج، جلد 9 ؛ ص. 90 ).
« رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ » (آل عمران؛ 8) 4.
3/3/ 1387
1. « ... و كسانى كه كافر شدهاند به باطل مجادله مىكنند تا حق را پايمال گردانند و نشانههاى من و آنچه را [بدان] بيم داده شدهاند به ريشخند گرفتند ».
2. « چون كافر شدند و آيات من و پيامبرانم را به ريشخند گرفتند سزاى آنان دوزخ است ».
3. « كه اين قطعاً قرآنى است ارجمند • در كتابى نهفته • كه جز پاكان آن را نبساوند (بر آن دست ندارند)».
4. « پروردگارا پس از آنكه ما را هدايت كردى دلهايمان را [منحرف] مگردان و از جانب خود رحمتى بر ما ارزانى دار كه تو خود بخشايشگرى».